Trong bối cảnh toàn cầu hóa và sự gia tăng áp lực từ biến đổi khí hậu, Việt Nam đang đứng trước một bước ngoặt quan trọng trong chiến lược phát triển công nghiệp. "Xanh hóa" khu công nghiệp không chỉ là một xu hướng, mà còn là yêu cầu tất yếu để đảm bảo sự phát triển bền vững và khả năng cạnh tranh lâu dài trên thị trường quốc tế.

1. Áp lực toàn cầu buộc ngành công nghiệp phải tái cấu trúc

Khi các hiện tượng thời tiết cực đoan ngày càng gia tăng và tài nguyên thiên nhiên ngày càng cạn kiệt, thế giới đang chuyển mình mạnh mẽ sang mô hình kinh tế tuần hoàn và phát triển bền vững. Các tiêu chuẩn ESG (Môi trường - Xã hội - Quản trị) trở thành tiêu chí then chốt trong việc đánh giá năng lực của một doanh nghiệp, đặc biệt đối với các nhà đầu tư quốc tế.

Tại Việt Nam, sự dịch chuyển chuỗi cung ứng toàn cầu sau đại dịch, cùng với các cam kết mạnh mẽ tại COP26 về đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050, đã thôi thúc các khu công nghiệp (KCN) phải nhanh chóng thích nghi và chuyển đổi theo hướng xanh và bền vững hơn.

2. Khu công nghiệp xanh – Giải pháp chiến lược để hội nhập

Khu công nghiệp xanh được hiểu là những KCN áp dụng các giải pháp thân thiện với môi trường trong thiết kế, xây dựng và vận hành. Đây là mô hình tích hợp giữa phát triển kinh tế và bảo vệ môi trường, tạo nên hệ sinh thái công nghiệp nơi doanh nghiệp, người lao động và môi trường cùng phát triển hài hòa.

Các yếu tố then chốt của một KCN xanh bao gồm:

• Cơ sở hạ tầng thân thiện môi trường: Hệ thống xử lý nước thải, khí thải tiên tiến, sử dụng vật liệu xây dựng tiết kiệm năng lượng.
• Sử dụng năng lượng tái tạo: Điện mặt trời, điện gió được khai thác tối ưu nhằm giảm thiểu lượng khí phát thải CO₂.
• Tuần hoàn chất thải: Tái sử dụng, tái chế chất thải trong nội bộ hoặc giữa các doanh nghiệp trong khu nhằm giảm áp lực lên môi trường.
• Ứng dụng công nghệ số: Quản lý vận hành thông minh để tối ưu hiệu quả sản xuất và giám sát tác động môi trường.

Việc xây dựng các khu công nghiệp xanh không chỉ giúp doanh nghiệp nâng cao hiệu suất hoạt động, tiết kiệm chi phí mà còn là "tấm vé thông hành" để tiếp cận các nguồn vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) có chất lượng, vốn đang ngày càng ưu tiên các tiêu chí ESG.

3. Tầm nhìn đến năm 2050 – Hệ sinh thái công nghiệp xanh toàn diện

Theo định hướng của Chính phủ Việt Nam, đến năm 2030, sẽ có ít nhất 40 KCN hiện hữu được chuyển đổi sang mô hình khu công nghiệp sinh thái. Xa hơn, mục tiêu đến năm 2050 là hình thành một hệ sinh thái công nghiệp xanh toàn diện, đảm bảo sự cân bằng giữa phát triển kinh tế và bảo vệ môi trường.

Lộ trình chuyển đổi này sẽ đi kèm với các chính sách ưu đãi về thuế, tài chính và đất đai cho các doanh nghiệp tiên phong. Đồng thời, sẽ có sự hỗ trợ mạnh mẽ từ các tổ chức quốc tế, thông qua hợp tác kỹ thuật, chuyển giao công nghệ và đào tạo nguồn nhân lực.

4. Cơ hội và thách thức cho doanh nghiệp Việt Nam

Sự chuyển dịch xanh không chỉ là thách thức về chi phí đầu tư ban đầu, mà còn là cơ hội để các doanh nghiệp Việt Nam khẳng định vị thế trên thị trường toàn cầu. Việc áp dụng các tiêu chuẩn sản xuất xanh sẽ mở ra cánh cửa vào các thị trường khó tính như EU, Mỹ, Nhật Bản – nơi mà các yêu cầu về ESG ngày càng nghiêm ngặt.

Ngoài ra, doanh nghiệp cũng sẽ gia tăng được tính minh bạch, nâng cao uy tín với nhà đầu tư, khách hàng và cộng đồng, từ đó tạo ra giá trị bền vững lâu dài cho thương hiệu.

5. Doanh nghiệp cần hành động ngay hôm nay

Việc "xanh hóa" không thể diễn ra trong một sớm một chiều. Do đó, hành động ngay hôm nay là điều bắt buộc nếu doanh nghiệp muốn giữ vững vị thế trong "cuộc đua xanh" toàn cầu. Một số bước đi có thể thực hiện ngay bao gồm:

• Đánh giá hiện trạng và xây dựng kế hoạch chuyển đổi phù hợp.
• Hợp tác với các đơn vị tư vấn, chuyên gia để lựa chọn công nghệ và giải pháp hiệu quả.
• Đầu tư vào hệ thống quản lý năng lượng và môi trường.
• Nâng cao nhận thức và đào tạo nội bộ về phát triển bền vững.

Kết luận

Xanh hóa khu công nghiệp không còn là lựa chọn, mà là điều kiện bắt buộc để doanh nghiệp tồn tại và phát triển trong tương lai. Đây chính là chìa khóa giúp Việt Nam hiện thực hóa mục tiêu kép: phát triển kinh tế đi đôi với bảo vệ môi trường, đồng thời nâng cao năng lực cạnh tranh và thu hút FDI chất lượng cao.

Doanh nghiệp nào sớm hành động – doanh nghiệp đó sẽ nắm bắt được lợi thế trong kỷ nguyên công nghiệp xanh.